کشور‌های اروپایی پیشتاز در استفاده گسترده از انرژی خورشیدی
در جریان سفر به سرتاسر اروپا، یکی از چیز‌هایی که تقریبا در همه جا دیده می‌شود شمار قابل توجه صفحات خورشیدی است که برای جذب نور خورشید نصب شده‌اند.
نظرسنجی‌هایی که اخیرا انجام شده نیز حاکی از اقبال روزافزون اروپایی‌ها به انرژی‌های تجدیدپذیر است؛ نشانۀ مثبتی که راه را برای سرمایه‌گذاری بیشتر دولت‌ها در این بخش هموار می‌کند.
با این وجود در برخی از کشورها نیز اقبال به این شیوه تولید انرژی هنوز بالا نیست؛ از جمله در بریتانیا. به همین دلیل نیز ریشی سوناک، نخست‌وزیر کنونی این کشور، زمانی که با لیز تراس برای تصدی مقام نخست‌وزیری بریتانیا رقابت می‌کرد قول داد که «بهترین زمین‌های کشاورزی را برای تبدیل به مزارع خورشیدی نابود نکند».
مخالفت‌ها در بریتانیا در حالی است که زمین‌های اختصاص داده شده به نصب پنل‌های خورشیدی تنها ۰.۱ درصد از کل زمین‌های این کشور را تشکیل می‌دهد؛ رقمی بسیار کمتر از مساحت زمین‌هایی که در حال حاضر در اختیار ورزش گلف است.
این مقاومت‌ها و حمایت‌های سیاسی از آن‌ها در حالی ادامه دارد که بنا بر گزارش اندیشکده انرژی پاک «Ember» میزان استفاده از انرژی خورشیدی در قاره اروپا باید ۹ برابر شود تا بتواند فعالیت‌ها در این قاره را در مسیری سازگار با گرمایش ۱.۵ درجه سانتیگراد قرار دهد.
به این ترتیب در ادامه به این موضع خواهیم پرداخت که کدام کشور‌های اروپایی در زمینه استفاده از انرژی خورشیدی «بهترین عملکرد» را دارند؟
برای پاسخ به این پرسش باید چند معیار را برای دسته‌بندی کشورها درنظر گرفت:
یکی از این معیارها، «درصد برق تولید شده به کمک نور خورشید» در ترکیب کل انرژیِ تولیدی در آن کشور است. داده‌های اروپایی نشان می‌دهد که در این موضوع، هلند و آلمان و اسپانیا به ترتیب با تولید ۲۳ درصد، ۱۹ درصد و ۱۷ درصد تولید برق از نور خورشید در تابستان ۲۰۲۲ میلادی در صدر قرار دارند.
یونان نیز یکی از بهترین عملکرد‌ها را دارد؛ این کشور به تازگی توانست ۱۰۰ درصد برق مورد نیاز خود را (البته فقط برای پنج ساعت) از انرژی‌های تجدیدپذیر تولید کند.
معیار دوم، سرعت گسترش نصب و بهره برداری از پنل‌های خورشیدی است و داده‌ها نشان می‌دهد که کشور‌های کوچک اروپای شرقی در این موضوع پیشتازند.
لهستان تولید انرژی خورشیدی خود را از سال ۲۰۱۸ میلادی تا کنون ۲۶ برابر افزایش داده و این سیاست در فنلاند و مجارستان نیز با سرعت بالایی در حال اجراست.
به این ترتیب می‌توان دریافت که پیش از «آفتابی بودن» یک کشور برای توسعه فناوری‌های مرتبط با استفاده از انرژی خورشیدی، این «حمایت‌های سیاسی و ایجاد فضای اقتصادی مناسب» است که می‌تواند به اجرا و موفقیت آمیز بودن چنین برنامه‌ای کمک کند.
برای ارزیابی عملکرد کشورها، نباید از معیار «گستردگی» استفاده از انرژی خورشیدی در مقایسه با «جمعیت» کشور غافل بود. به طور مثال لوکزامبورگ کشوری با بالاترین درصد استفاده از انرژی خورشیدی است، اما با توجه به جمعیت کمتر از ۶۵ هزار نفری آن، این تلاش چندان به چشم نمی‌آید.
در مقابل آلمان به عنوان بزرگترین اقتصاد اروپا، قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید انرژی خود را تا ۸۰ درصد افزایش دهد و دیگر کشور‌های بزرگ همچون اسپانیا و هلند نیز اهداف مشابهی را تنظیم کرده‌اند.
این کشورها که به «کشور‌های گیگاواتی» مشهورند، توانسته‌اند تا کنون تجهیزاتی برای تولید دست‌کم یک گیگاوات انرژی خورشیدی نصب کنند و به بهره برداری برسانند که قادر به تامین انرژی حدود ۳۰۰ هزار خانه است.
دانمارک نیز در این فهرست قرار دارد و امید است که نروژ، ایتالیا، سوئد و بلژیک به زودی به این گروه بپیوندند.
در این کشورها اختصاص زمین برای نصب پنل‌های خورشیدی یکی از مهمترین چالش‌ها است؛ به ویژه اگر زمین‌ها حاصلخیز و برای فعالیت‌های کشاورزی مناسب باشند.
به همین دلیل است که مقامات از هر فضایی برای اجرایی کردن این پروژه استفاده و از ایده‌های جدید استقبال می‌کنند. از جمله اینکه به جای نصب پنل‌ها روی زمین، آن‌ها را مانند سایبان‌هایی بر بالای زمین‌های کشاورزی نصب کنند تا در زمان هجوم موج گرما، علاوه بر جذب نیروی خورشید به عنوان سایبانی از محصولات در مقابل گرما و نور شدید خورشید نیز محافظت کند.
نصب پنل‌های خورشیدی در حاشیه جاده‌ها و روی گارد‌های محافظ در کنار اتوبان‌ها نیز در این کشورها بویژه در هلند و سوئیس به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
کشور‌های اروپایی از ظرفیت راه آهن‌ها نیز استفاده می‌کنند و به طور مثال در آلمان علاوه نصب پنل در زمین‌های بایر کنار ریل‌ها، روی «بستر ریل‌ها» (تراورس یا ریل‌بند) نیز سلول‌های خورشیدی نصب می‌شوند.
در بریتانیا هم برنامه‌ریزی در این باره آغاز شده و تخمین زده می‌شود که با توجه به مسافت ۶۰ هزار کیلومتری شبکه ریلی این کشور، نصب سلول‌های خورشیدی روی ریل‌بند‌ها باعث شود از این مسیر انرژی معادل پنج نیروگاه هسته‌ای تولید شود.
استفاده از فضای معادن زغال سنگ قدیمی (در لهستان، رومانی و بلغارستان) و نصب پانل‌های خورشیدی روی آب‌های طبیعی و مصنوعی همچون دریاچه‌ها و مخازن از دیگر ابتکارات است. پرتغال در حال حاضر دارای بزرگترین پارک خورشیدی شناور در اروپا به مساحتی معادل چهار زمین فوتبال است.
اتحادیه اروپا به دنبال تامین ۴۵ درصدی انرژی مورد نیاز خود از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۵۰ میلادی است و البته در این راه با چالش‌هایی نیز روبروست. به همین دلیل نیز مصم است از مسیر تسریع روند صدور مجوزها، به روز کردن اوپراتور‌ها در سطح این اتحادیه بگونه‌ای که بتوانند ۱۰۰ درصد انرژی را از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین کنند و آموزش نیروی انسانی لازم بویژه در میان نسل جوان، بر این مشکلات فائق آید.
